Duurzame economie – Nieuw samenwerkingsproject van drie universiteiten: De reformatie van het economisch denken

Het Erasmus Economics and Theology Institute (EETI, EUR), de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht starten een gezamenlijk onderzoek getiteld ’De reformatie van het economisch denken’.

Interdisciplinair

Dit project kijkt naar de geschiedenis van het economisch denken en handelen en met name de bijdrage die de gereformeerde traditie hieraan heeft geleverd. Zo zijn oude principes als rentmeesterschap, verantwoordelijkheid, gerechtigheid en soevereiniteit actueler dan ooit. In dit breed opgezette interdisciplinaire onderzoek dat direct raakt aan de grondslagen, inrichting en werkzame principes van een humane en duurzame economie, worden deze thema’s van een nieuwe betekenislaag voorzien. Beleid gericht op verandering vergt visie, strategie, doelen en dus keuzes, die op hun beurt een praktisch en moreel kader nodig hebben. Dit onderzoek kan nieuwe inzichten bieden voor de fundamenten waarop dat huis van de toekomst kan worden gebouwd.

Het onderzoek bestaat uit twee delen. Allereerst ‘Van Calvijn tot Comrie: Reformatie en Nadere Reformatie over economie’. Daarnaast ‘Van Groen tot Goudzwaard: Réveil en Neocalvinisme over economie’. Het zal worden uitgevoerd door Dr. Joost Hengstmengel, namens de VU en Drs. Wilco de Vries, namens de TUK en nog te benoemen onderzoekers aan het EETI.

Vier jaar

Zij worden in hun werkzaamheden ondersteund door Prof. dr. Cornelis van der Kooi (EETI/EUR) en Prof.dr. George Harinck / Prof. Dr. A.L.Th de Bruijne (TU Kampen|Utrecht). Betrokken instituten: Erasmus Economics and Theology Institute (EETI, EUR), Neo-Calvinism Research Institute (NRI, TU Kampen|Utrecht) en de Faculteit Religie en Theologie (FRT, VU), die daarmee het onderzoek naar het neocalvinisme een impuls willen geven. Het project heeft een looptijd van vier jaar.

De combinatie economie en theologie ligt misschien niet direct voor de hand. Deze vakgebieden waren tot enkele eeuwen terug echter nauw met elkaar verbonden. De afgelopen decennia heeft de economische wetenschap haar blikveld sterk verruimd. Verwaarloosde banden met de sociologie, psychologie en het recht zijn opnieuw aangehaald. Nieuwe vormen van interdisciplinariteit kregen vorm, met bijvoorbeeld de biologie en de hersenwetenschap. Ook met de theologie is een nieuwe dialoog ontstaan.

Bezinning

De grote mondiale vraagstukken van deze tijd – klimaatcrisis, toenemende sociale ongelijkheid, uitputting van het ecosysteem – verdwijnen niet door een grote financiële injectie. Daartoe is ook bezinning op fundamentele normen en waarden nodig, op wat we beschouwen als het goede leven. De economie is een door de mens ingericht systeem. Hieruit volgt dat dit systeem niet autonoom is, dat het kan worden aangepast en dat het kan worden ‘herschreven’. Bijdragen aan deze vernieuwende herijking is wat ook nadrukkelijk met dit onderzoek wordt beoogd.

Cornelis van der Kooi: “Dit project gaat over wat ons drijft, het achtergrondverhaal waar ideeën en concepten in ons economisch handelen uit vandaan komen. Hoe zo’n leefbare en duurzame wereld van morgen eruit ziet hangt af van twee dingen. Technologie, dat wat we kunnen, en het verhaal over mens en wereld, dat onze waarden vormt en ons handelen stuurt. Heel veel geld pompen in waar het nu mis gaat is te weinig – deze kwesties verlangen een fundamenteel antwoord met lange termijn perspectief en dat is waaraan dit onderzoek wil bijdragen.”

Pim Boven: “ Wij zijn heel blij met de samenwerking tussen deze drie universiteiten. Als theologische universiteit vinden we het belangrijk om onze discipline te verbinden met andere wetenschapsgebieden. In de ontwikkeling van de economische wetenschap hebben theologie en ethiek een belangrijke rol gespeeld. Met dit onderzoek willen we de krachtlijnen vanuit bijdragen uit de protestantse traditie bijeen brengen en dit veld breder toegankelijk maken.”