Discriminerende liefde

Onderzoeksproject Henk de Jong-leerstoel

Gevraagd: € 55.000 per jaar, gedurende 4 jaar

Reeds ontvangen: € € 54.500 per jaar

Nog benodigd: € 500 per jaar

In de westerse samenleving wordt discriminatie principieel afgekeurd. Zo mogen de voordelen van cao afspraken niet worden ontzegd aan werknemers die een andere etnische afkomst hebben. Volgens de Bijbel maakt God zelf echter wel onderscheid tussen mensen en tussen volken. Hij heeft een duidelijke voorkeur voor het volk Israël. Van gelijke behandeling is geen sprake. Ook binnen Israël kiest God soms overduidelijk partij en gaat Hij tegen maatschappelijke conventies in. Toch verkondigt het christendom dat God geen onderscheid maakt en getuigt het van de universaliteit en inclusiviteit van Gods liefde. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar? Hoe kan Gods liefde inclusief en universeel en tegelijkertijd discriminerend zijn? Of zit er een ontwikkeling in Gods liefde en is die pas in het Nieuwe Testament universeler geworden? Vult Israël niet blijvend het hele beeld?

Uitgaande van dit laatste is in de kerk al vroeg de gedachte ontstaan dat zij de plaats van Israël zou hebben ingenomen. Vanwege de schadelijke gevolgen heeft de kerk sinds de Tweede Wereldoorlog steeds meer afstand van dit denken genomen. Er is een bezinning op gang gekomen op de blijvende betekenis van Israëls verkiezing. Naast theologische zitten daar ook politieke aspecten aan. Het bestaan van het Israël is een hermeneutische uitdaging voor de kerk die raakt aan vragen over de verhouding tussen Oude en Nieuwe Testament. Staan deze beide testamenten tegenover elkaar of vormen ze een eenheid? Is de Talmoed een aan het Nieuwe Testament gelijkwaardige voortzetting van de Hebreeuwse Bijbel of kan het Oude Testament beter op een christelijke manier worden gelezen?

Zandlopermodel

Dit zijn belangrijke vragen die voortgaand onderzoek verdienen. Als hulpmiddel hierbij heeft dr. Henk de Jong (eredoctor van TU Kampen | Utrecht) het zgn. zandlopermodel ontwikkeld. De Bijbel begint breed met de schepping en met de mens op de aardbodem, maar vanaf de roeping van Abraham tekent zich een steeds verdergaande versmalling af. Via Israël, David en Sion bereikt Gods liefde zijn uiterste versmalling in Jezus Christus, waarna Hij de breedte van de aarde en de mensheid weer opzoekt. Met zijn zandlopermodel heeft De Jong verschillende generaties christenen geïnspireerd en toegerust, vooral binnen de gereformeerde traditie. Het reikt een handvat aan om de ontwikkeling van het Oude naar het Nieuwe Testament te verstaan.

Maar het zandlopermodel heeft ook vragen en kritiek opgeroepen. Dit betreft de veronderstelde eenheid binnen het Oude Testament en de vergeestelijking van allerlei tekstgegevens over Israël en Sion. De Henk de Jong-leerstoel van de Theologische Universiteit Kampen wil allereerst onderzoeken of het zandlopermodel de toets van de kritiek kan doorstaan of moet worden bijgesteld. In dit onderzoek worden antwoorden gezocht op de vraag hoe het universele en discriminerende van Gods liefde zich in de Bijbel tot elkaar verhouden.

Relevantie

Dit onderzoeksproject over discriminerende liefde wil niet alleen vruchtbaar zijn voor de theologische wetenschap, maar ook voor de kerk en de samenleving. Voor de christelijke identiteit van de kerk is het belangrijk om de verhouding tussen Oude en Nieuwe Testament te verstaan en oog te hebben voor de spanningsvelden die zich daarin voordoen. Veel bijbellezers worstelen met vragen die hiermee samenhangen. Dit onderzoek wil dienstbaar zijn aan de kerkelijke praktijken van prediking en toerusting. Dat is ook van belang voor de samenleving die lijdt aan toenemende ongeletterdheid wat het lezen en verstaan van de Bijbel betreft. Vooral het Oude Testament wordt snel als onzinnig afgeserveerd.

Dit onderzoek kan handvatten aanreiken om tot een genuanceerder oordeel te komen over de verhouding tussen Oude en Nieuwe Testament. Daar heeft de westerse samenleving zelf baat bij, want doordat zij uitgaat van universele waarden die altijd en overal geldig zijn, ongeacht traditie en cultuur, worstelt zij met vragen over nationale identiteit en culturele eigenheid. Door zichtbaar te maken hoe een universeel perspectief en aandacht voor particulariteit kunnen samengaan, draagt dit onderzoek vervolgens bij aan een bezinning die actueel en urgent is.

Onderzoeker

Een nog aan te stellen PhD student (assistent in opleiding)

Begeleider

Prof. dr. Jaap Dekker

(Henk de Jong-leerstoel ‘Bijbelonderzoek en christelijke identiteit’)

Wilt u een bijdrage leveren aan dit onderzoek?

U kunt uw gift overmaken op: ABN-AMRO Kampen, IBAN NL37ABNA0416799000 t.n.v. de Theologische Universiteit onder vermelding van het project wat u wilt steunen. De Theologische Universiteit Kampen heeft een ANBI-status, zodat giften en legaten fiscaal aftrekbaar zijn.

U kunt ook eenvoudig een gift geven via onderstaand formulier:

Meer weten? Mail of bel

J.W. Boven

jwboven@tukampen.nl

038-4471710